پروبیوتیک ها و پره بیوتیک ها دوست سیستم ایمنی و دشمن آلودگی هوا 

 یکی از دغدغه های روزانه افراد در هر گروه سنی در سالهای اخیر مواجهه روزانه با آلاینده های زیست محیطی می باشد. آلاینده های زیست محیطی با افزودن و آمیختن انواع مواد خارجی مضر به بستر آب، هوا و زمین موجب کاهش کیفیت شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی می شوند.نگرانی در مورد انواع آلودگی ها مانند: مایکوتوکسین ها (سموم قارچی)، استفاده از آفت کش ها، مصرف بی رویه از کودهای شیمیایی و آلودگی هوا و …. در خصوص سلامت جامعه مطرح می باشند. از این میان، آلودگی هوا تاثیرات مخربی بر سلامت افراد از جمله ناباروری و افزایش ریسک بیماریهای مزمن مانند سرطان و اختلالات رشدی و تکاملی در کودکان می گذارد.

ما هر لحظه از زندگی در حال تنفس هستیم پس نگرانی در مورد هوایی که تنفس می کنیم و استفاده ازهر آنچه که اثر آلودگی هوا بر سلامت بدن را به حداقل می رساند امری منطقی و در عین حال ضروری می باشد.

با در نظر گرفتن اثرات سیستمیک آلاینده های محیطی بر روی انواع  ارگانهای بدن  مانند روده، کبد، کلیه، ریه ها و سیستم عصبی مرکزی در کلیه رده های سنی مخصوصا افراد با شرایط بالینی خاص (کودکان، زنان باردار، سالمندان و افراد با بیماریهای زمینه ای) از یک سو و عوارض تضعیف کننده همه گیری کووید 19 از سوی دیگر، اهمیت بررسی عوامل تقویت کننده سیستم ایمنی دو چندان می شود. در بین همه عوامل، تاثیر تغذیه سالم و موثر بر عملکرد ایمنی از جمله موثرترین و مقرون به صرفه ترین مداخلات شناخته شده است.

در این عنوان سعی می کنیم قدم به قدم شما را با مواد غذایی ایمنوتروفیک و آنتی اکسیدان که می توانند سد قابل ملا حظه ای در برابر آلودگی های محیطی باشند، آشنا کنیم:

با مصرف بیوتیک ها به سیستم ایمنی روده خود کمک کنید :

بیوتیک ها که شامل پروبیوتیک ها، پره بیوتیک و سین بیوتیک ها هستند، گزینه های بسیار مناسبی برای تقویت محیط میکروبی روده (میکروبیوتای روده) به نظر می رسند. بنابراین در انتخابهای غذایی خود این مواد را در گزینه هایی با اولویت بالا قرار دهید.

با مصرف پروبیوتیک ها سربازهای محافظ روده خود را افزایش دهید 

پروبیوتیک ها باکتري هایی زنده و مفید هستند که مصرف آن ها باعث ایجاد تعادل در فلورمیکروبی روده و مانع تکثیر باکتری‌های مضر در بدن و در نهایت سبب ارتقای سلامتی انسان می شود.

سیستم ایمنی در روده یکی از بزرگترین سدهای دفاعی بدن در برابر آلودگی هاست. میکروبیوتای روده با حفظ یکپارچگی و اتصالات محکم و حفظ عملکرد سد روده ای می تواند با مهار جذب آلاینده های محیطی سمیت آنها را کاهش دهد. همچنین میکروبیوتای روده متابولیسم اسیدهای صفراوی را تنظیم کرده و از این طریق بر دفع و جذب آلاینده های سمی تأثیر می گذارد. همچنین می تواند به ترکیبات سمی مانند فلزات سنگین متصل شده و آنها را به شکل کمتر سمی تبدیل کند، که جذب روده و آسیب آنها را محدود می کند. پس مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک ها که به طور طبیعی در غذاهای تخمیری مانند: نان تخمیری (نان های تهیه شده از خمیر ترش)، ماست، دوغ، کفیر و پنیر یافت می‌شوند، باعث تقویت فلور طبیعی روده می گردد. ماست غذای محبوب و آشنای پروبیوتیکی بوده و به‌طور گسترده در دسترس می باشد. کفیر یک نوشیدنی شیر پروبیوتیک تخمیر شده است که با افزودن دانه‌های کفیر به شیر گاو تهیه می‌شود. همچنین، اگرچه بیشتر انواع پنیرها تخمیری هستند، این بدان معنی نیست که همه آنها منابع حاوی پروبیوتیک هستند.  باکتری‌های مفید در برخی از پنیرها از جمله گودا، موزارلا، چدار و پنیر کوتیج وجود دارند. علاوه براین، برخی دیگر از مواد غذایی حاوی پروبیوتیک که کمتر متداول هستند نیز مانند کیمچی، کامبوچا، میسو، کلم ترش و تمپه می توانند در تقویت سیستم ایمنی و حفاظت از روده نقش داشته باشند.

با مصرف پره بیوتیک ها غذای سربازهای محافظ روده را فراهم کنید :

پره بیوتیک ها نیز دسته دیگری از مواد مغذی هستند که شامل کربوهیدرات های غیر قابل هضم بوده و در واقع بعنوان منبع انرژی برای پروبیوتیک ها به شمار می روند که از طریق تحریک رشد و فعالیت باکتری های مفید روده ایفای نقش می کنند. این مواد مغذی قادرند با افزایش تولید آنتی بادی های ضد عوامل پاتوژن و نیز افزایش دیگر سلول های ایمنی، سیستم ایمنی دستگاه گوارش را ارتقا داده، همچنین با تاثیر بر عملکرد سلول های روده و با تحریک آنها به تولید موکوس بیشتر، از مرگ سلول های سالم روده جلوگیری کرده و سلامت دستگاه گوارش را تضمین و منجر به بهبود سلامت میزبان گردند. این مواد مغذی در خوراکی های طبیعی مثل جو، جودوسر، موز، عسل، آرتیشو و شلغم یافت می شود. علاوه بر این، فروکتان ها به عنوان بخشی از پره بیوتیک ها مطرح می باشند که منابع غذایی آنها شامل: کاسنی، پیاز، سیر، موز، گندم، گوجه فرنگی، جو، مارچوبه، چاودار، کنگر فرنگی، سویا و حبوبات مانند نخود و عدس می باشند.

سین بیوتیک ها را فراموش نکنیم :

مواد غذایی سین بیوتیک به آن دسته از فرآورده هاي غذایی گفته می شود که حاوي سویه پروبیوتیک و فاکتور پرهبیوتیکی مورد نیاز آن باشد. استفاده از سین بیوتیک ها در صنایع غذایی منجر به این می شود که سویه هايپروبیوتیکی موجود در محصولات فراسودمند قدرت زنده مانی بالاتري نسبت به حضور تنها و بدون پره بیوتیک ها در این محصولات داشته باشند. سین بیوتیک ها بیشتر در محصولات لبنی غنی شده به شکل بارز موجود می باشند.

آنتی اکسیدان ها:

سیستم ایمنی بدن به عنوان سپری محکم می‌تواند بدن را در مقابل عوامل خطر بیرونی مانند آلودگی‌های محیطی حفظ کند، بنابراین تقویت سیستم ایمنی با مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها از عملکرد ترکیبات مضر در بدن جلوگیری کرده و مانع از تخریب سلول های حیاتی بدن شده و از جذب فلزات سنگین (سرب، کادمیوم، جیوه) در بدن ممانعت می‌کند.

استفاده از روغن سویا، روغن آفتابگردان و سایر روغن‌های گیاهی، جوانه گندم، روغن ماهی، روغن زیتون و انواع مغزها با خاصیت آنتی‌اکسیدانی (ضدسرطان و التهاب)، سبب افزایش مقاومت به عفونت‌ها (تقویت سیستم ایمنی) و افزایش جذب آهن می‌شوند که در شرایط آلودگی هوا مصرف آنها توصیه می‌شود.

همچنین به نظز می رسد، بهتر است میوه‌ها و سبزیجات در شرایط آلودگی هوا به منظور حفظ ویتامین C موجود در آن، به صورت خام مصرف شود. از مهم‌ترین منابع ویتامین C می‌توان به مرکبات (پرتقال، نارنگی، گریپ‌فروت)، فلفل سبز، فلفل دلمه‌ای، کلم بروکلی، گل کلم، کلم برگ، گوجه فرنگی، سبزیجات برگ سبز، اسفناج، جعفری، کیوی، اشاره کرد.

علاوه بر آن، ویتامین A آنتی‌اکسیدانی است که در تقویت سیستم ایمنی نقش دارد، بنابراین در شرایط گرد و غبار و آلودگی هوا بهتر است از منابع غذایی این ویتامین مانند سبزی‌ها و میوه‌های سبز و زرد و نارنجی مانند هویج، کدو حلوایی، کلم بروکلی، اسفناج، گوجه فرنگی، انواع کلم، طالبی، هلو، زردآلو و موز استفاده شود. از این میان، سیب بیشترین تأثیر را بر دستگاه تنفسی داشته و در بهبود فعالیت این ارگان تأثیرگذار است.

سلنیوم نیز از آنتی‌اکسیدان‌هایی است که در غلات کامل (تصفیه‌نشده)، لبنیات، تخم‌مرغ، گوشت مرغ، بوقلمون و گوساله کم چرب، ماهی، اسفناج، مغزها و دانه‌های گیاهی، موز، عدس و ماش به وفور یافت می‌شود و می‌تواند در کاهش تنگی نفس و آثار زیان بار ترکیبات التهاب‌آور مفید باشد. با توجه به آنچه گفته شد، به نظر می رشد مصرف روزانه حداقل 3 واحد میوه و 2 واحد سبزی در کاهش اثرات زیان بار آلوگدگی اثرات محافظتی داشته باشد.

اهمیت مصرف مایعات:

مصرف زیاد آب و مایعات در شرایط آلودگی هوا باعث شستشوی دستگاه گوارش و رفع خشکی دهان ناشی از شزایط آب و هوایی می گردد و همچنین بخشی از آلاینده ها از طریق ترشحات مخاطی، ادرار و مدفوع دفع می گردد. این در حالی است که، مصرف نوشیدنی های کربناته و گازدار مانند انواع نوشابه ها، با ایجاد اختلال در جذب عناصر مفید در بدن، آثار سوء آلودگی هوا در بدن را دوچندان می کند.